1. Các giai đoạn trong tiến trình phát triển
Ngày 15 tháng 05 năm 1968, trường Cảnh sát nhân dân được thành lập với tiền thân là trường Công an Trung ương.
Giai đoạn từ 1968 - 1975: Trường Cảnh sát nhân dân ra đời - đào tạo hạ sĩ quan Cảnh sát nhân dân
Giai đoạn từ 1976 đến 1986: Thực hiện nhiệm vụ đào tạo sĩ quan Cảnh sát nhân dân bậc đại học

Giai đoạn từ 1986 đến 1990: Trường Đại học Cảnh sát nhân dân trong sự nghiệp đổi mới đất nước

Giai đoạn từ 1991 đến 2000: Trường Đại học Cảnh sát nhân dân tiếp tục đổi mới và phát triển toàn diện

Giai đoạn từ 2001 đến 2008: Học viện Cảnh sát nhân dân trong xu thế hội nhập và phát triển toàn diện

2. Những mốc son vàng

Ngày 15/5/1968: Trường CSND được thành lập

Bộ Công an ra Quyết định 514/CA/QĐ “Tách phân hiệu Cảnh sát nhân dân ra khỏi trường Công an Trung ương, thành lập trường riêng, có nhiệm vụ đào tạo bậc trung học cho lực lượng Cảnh sát nhân dân”.

Quyết định được công bố tại thôn Phong Vân, Ba Vì, Hà Tây. Với 153 cán bộ giáo viên, công nhân viên và 1.789 học viên của 20 lớp học (trong đó có 6 lớp sơ học) đã long trọng làm lễ thành lập trường Cảnh sát nhân dân, lấy mật hiệu là T18.

Ngày 15/5/1968 là ngày ra đời của trường Cảnh sát nhân dân, đó cũng là ngày truyền thống của Học viện Cảnh sát nhân dân ngày nay.

Ngày 27/11/1976: Công nhận thuộc hệ đại học

Hội đồng Chính phủ ra Quyết định 231/CP “Công nhận Trường sĩ quan Cảnh sát nhân dân của Bộ Nội vụ thuộc hệ thống giáo dục Đại học quốc gia”. Khóa D1 là khóa học đầu tiên được chiêu sinh theo quy chế tuyển sinh đại học của nhà nước với tổng số 264 học viên. Việc chiêu sinh và đào tạo sĩ quan Cảnh sát nhân dân khóa D1 đã đưa trường Cảnh sát nhân dân phát triển sang một giai đoạn đào tạo mới, vừa đào tạo bậc trung học, vừa đào tạo bậc đại học. Đây là giai đoạn có tính chất bản lề, chuyển nối để trường Cảnh sát nhân dân phát triển thành trường sĩ quan Cảnh sát nhân dân thuộc hệ thống đào tạo đại học quốc gia.

15/05/1992: Đào tạo bậc sau đại học.

Ngày 15/05/1992 Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo ra Quyết định số 998/QĐ/SĐH, giao nhiệm vụ cho trường Đại học Cảnh sát nhân dân đào tạo hệ Cao học (chuyên ngành Điều tra tội phạm).
Ngày 24/05/1995: Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định số 315/TTg giao nhiệm vụ đào tạo trên đại học cho trường Đại học CSND.
Có thể khẳng định, đây là mốc son quan trọng đánh dấu sự trưởng thành về chất và tầm vóc của Học viện. Học viện Cảnh sát nhân dân là cơ sở đầu tiên của Bộ Công an được Nhà nước giao nhiệm vụ đào tạo sau đại học.
Đào tạo sau đại học ở Học viện Cảnh sát nhân dân nhằm hướng tới mục tiêu xây dựng đội ngũ những người làm khoa học có phẩm chất chính trị, đạo đức, có ý thức phục vụ nhân dân, có trình độ cao đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, khoa học - công nghệ của đất nước.

Ngày 15/11/2001: Nâng cấp từ trường Đại học Cảnh sát nhân dân lên Học viện Cảnh sát nhân dân.

Ngày 15/11/2001 trường Đại học Cảnh sát nhân dân long trọng tổ chức lễ Quyết định số 969/2001/BCA(X13) ngày 2 tháng 10 năm 2001 của Bộ trưởng Bộ Công an chuyển Trường Đại học Cảnh sát nhân dân thành Học viện Cảnh sát nhân dân. Sự kiện này thể hiện sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và Bộ Công an đến công tác giáo dục đào tạ của lực lượng Công an nói chung và trường Đại học Cảnh sát nhân dân nói riêng. Đây là niềm tự hào, là một vinh dự lớn đối với nhà trường song cũng đặt ra cho Học viện những nhiệm vụ nặng nề hơn, yêu cầu cao hơn về công tác đào tạo, xứng đáng là một Trung tâm đào tạo chất lượng cao của lực lượng CSND.

3. Những phần thưởng cao quý mà Học viện đã có được.

Với bề dày thành tích đóng góp cho sự nghiệp giáo dục, đào tạo và xây dựng lực lượng Công an nhân dân, Học viện Cảnh sát nhân dân đã được Đảng, Nhà nước tặng thưởng nhiều phần thưởng cao quý. :

- Năm 1985, Huân chương Quân công hạng nhì.

- Năm 1996, Huân chương Quân công hạng nhì.

- Năm 1998, Huân chương Độc lập hạng nhất.

- Năm 2003, Huân chương Hồ Chí Minh.

- Năm 2008, Huân chương Quân công hạng nhất.

Và đã có 14 đồng chí nguyên là sinh viên của Học viện được nhà nước phong tặng Anh hùng lực lượng vũ trang.