"Trong hành trình trở thành thành viên câu lạc bộ 500 tỷ đồng của ngành thuế Phú Yên đã có sự cộng tác rất đắc lực của người bạn đồng hành, đó là các doanh nghiệp, các tổ chức, cá nhân sản xuất - kinh doanh". Đánh giá của ông Ngô Đức Toàn - Cục trưởng Cục thuế tỉnh Phú Yên - chỉ là một trong rất nhiều những lời ngợi khen, thể hiện sự trân trọng, tôn vinh của các cấp uỷ, chính quyền địa phương và đội ngũ công nhân, viên chức lao động toàn tỉnh đối với sự phát triển mạnh mẽ, năng động cùng những đóng góp lớn lao của hệ thống doanh nghiệp Phú Yên trong những năm qua.

Tất cả vì doanh nghiệp

Cùng với sự ra đời của hàng loạt các giải thưởng cao quý như Sao Đỏ, Sao Vàng đất Việt, từ năm 2004, ngày 13-10 hàng năm chính thức trở thành ngày "Doanh nhân Việt Nam". Điều đó thể hiện sự ghi nhận, tôn vinh vai trò và những đóng góp lớn lao của đội ngũ doanh nhân và doanh nghiệp Việt Nam đối với sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Đối với một tỉnh nghèo như Phú Yên, phát triển doanh nghiệp là một trong những yêu cầu bức thiết để từng bước nâng cao năng lực nội tại của nền kinh tế, huy động mọi nguồn lực cho đầu tư phát triển. Cải thiện nhìn nhận của xã hội đối với doanh nhân chưa đủ, quan trọng hơn là xây dựng chính sách đồng bộ, tạo điều kiện cho hoạt động sản xuất - kinh doanh của các doanh nghiệp, xây dựng đội ngũ doanh nhân ngang tầm quốc tế.

 
Khu công nghiệp Hoà Hiệp đang thu hút ngày càng nhiều doanh nghiệp vào đầu tư sản xuất - kinh doanh 
Xuất phát từ nhận thức này, trong những năm qua, Phú Yên đã dành nhiều tâm sức cho công tác cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, nhằm tạo điều kiện tốt nhất cho nhà đầu tư trong và ngoài nước đến tìm hiểu và tiến hành sản xuất - kinh doanh trên địa bàn tỉnh. Cùng với việc ban hành và đẩy mạnh thực hiện các chính sách ưu đãi, khuyến khích đầu tư, áp dụng cơ chế "một cửa, tại chỗ", hàng năm, tỉnh còn hỗ trợ đầu tư một số hạng mục cho dự án của một số doanh nghiệp như: đường nội bộ, san lấp mặt bằng, tường rào, trạm điện,... Nếu là doanh nghiệp nhà nước, sau khi hoàn thành nghĩa vụ vượt thuế thu nhập doanh nghiệp sẽ được tỉnh hỗ trợ cấp lại 50% trên tổng số vượt, bổ sung vào vốn kinh doanh của doanh nghiệp.

Tạo lập mặt bằng sản xuất - kinh doanh cho các doanh nghiệp cũng được chính quyền tỉnh chú trọng đầu tư với việc quy hoạch và xây dựng 3 khu công nghiệp Hoà Hiệp, An Phú, Đông Bắc Sông Cầu cùng hàng loạt các cụm công nghiệp vừa và nhỏ tại các huyện, thành phố với kết cấu hạ tầng từng bước được nâng cấp, hoàn thiện theo hướng đồng bộ, hiện đại.

Bên cạnh đó, Phú Yên cũng có nhiều cố gắng để giải quyết những khó khăn, vướng mắc của các doanh nghiệp về vốn đầu tư - từ lâu được xem là một trong những rào cản lớn đối với hệ thống doanh nghiệp trong quá trình hội nhập và phát triển. Ông Nguyễn Duy Hiệu, Quyền Giám đốc Ngân hàng nhà nước - Chi nhánh Phú Yên, cho biết: "Thực hiện các chính sách tín dụng do Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước Việt Nam ban hành nhằm kích thích các thành phần kinh tế tiếp cận nguồn vốn vay ngân hàng, ngân hàng Phú Yên đã cơ cấu lại nợ để xử lý theo quy định của Chính phủ và Ngân hàng nhà nước Việt Nam, rà soát lại toàn bộ công tác tín dụng để có hướng khắc phục những vướng mắc. Đồng thời, mở rộng hướng đầu tư nhằm vào chuyển dịch hợp lý cơ cấu sản xuất, chẳng hạn như nâng mức cho vay đối với kinh tế hộ sản xuất hàng hóa từ 10 triệu đồng lên 30 triệu đồng mà không cần thế chấp tài sản; được dùng tài sản hình thành từ vốn vay để bảo đảm tiền vay,... Bên cạnh đó, các hội nghị xúc tiến đầu tư vào các lĩnh vực của tỉnh, chương trình liên kết với thành phố Hồ Chí Minh,... đã mở ra những khả năng và triển vọng mới trong việc xích lại gần nhau giữa ngân hàng Phú Yên với các ngành kinh tế, giữa người vay và cho vay".

 
Công ty trách nhiệm hữu hạn Bích Hợp - một trong những doanh nghiệp tiêu biểu của tỉnh Phú Yên 
Cùng nhau "đua sức", "đua tài"

Những cơ chế, chính sách khuyến khích, ưu đãi thu hút đầu tư thông thoáng, linh hoạt, đi kèm với những biện pháp đồng bộ và kịp thời giải quyết những vướng mắc về mặt bằng sản xuất, vốn đầu tư,... đã góp phần mở đường cho sự lớn mạnh và phát triển nhanh chóng của hệ thống doanh nghiệp Phú Yên, đặc biệt là khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh và khu vực có vốn đầu tư nước ngoài.

Trong giai đoạn 2001 - 2004, số lượng doanh nghiệp đăng ký kinh doanh tăng bình quân 33,6%/năm, vốn đăng ký kinh doanh tăng bình quân 58,5%/năm. Riêng năm 2004, toàn tỉnh có 185 doanh nghiệp đăng ký kinh doanh với tổng vốn 270 tỷ đồng, tăng hơn 3 lần về số doanh nghiệp và tăng hơn 6 lần về số vốn đăng ký kinh doanh so với năm 2000. Đến cuối năm 2004, toàn tỉnh có 609 doanh nghiệp đăng ký kinh doanh theo Luật doanh nghiệp, trong đó có 380 doanh nghiệp tư nhân, 190 công ty trách nhiệm hữu hạn, 39 công ty cổ phần với tổng vốn đăng ký 1.067,3 tỷ đồng. Hàng loạt các dự án có quy mô vốn khá lớn, sử dụng nhiều lao động, sản xuất các sản phẩm có thế mạnh của địa phương như: dự án sản xuất bia của Công ty cổ phần bia Sài Gòn - Phú Yên (nâng công suất lên 50 triệu lít trong giai đoạn 2005 - 2010); các dự án chế biến mây, tre, lá xuất khẩu của Doanh nghiệp tư nhân Hà Phong, Công ty trách nhiệm hữu hạn Minh Mỹ, Công ty trách nhiệm hữu hạn Phương Nam (với mức vốn đầu tư 2,25 tỷ đồng, giải quyết việc làm cho khoảng 3.000 lao động); dự án Nhà máy bia Phú Minh của Công ty cổ phần Phú Minh (tổng mức đầu tư 16,317 tỷ đồng); dự án nhà máy sản xuất kính hoa xuất khẩu của Công ty trách nhiệm hữu hạn Đồng Tiến (tổng mức đầu tư 1,225 triệu USD, đã đi vào hoạt động năm 2002); dự án bến xe Thuận Thảo của Doanh nghiệp vận tải và thương mại Thuận Thảo; dự án Nhà máy sản xuất tôn xà gồ Bích Hợp (tổng mức đầu tư 4 tỷ đồng),... đã thể hiện sức bật của khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh Phú Yên.

Các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài dù mới bước đầu đi vào hoạt động, số lượng và quy mô dự án chưa lớn, nhưng đã từng bước khẳng định vai trò trong nền kinh tế địa phương. Đến năm 2004, số dự án đầu tư trực tiếp nước ngoài trên địa bàn tỉnh còn hiệu lực là 20 dự án, với tổng vốn đầu tư đăng ký 174,286 triệu USD. Trong đó, 8 dự án đã hoàn thành xây dựng cơ bản và đi vào hoạt động sản xuất - kinh doanh như: Công ty trách nhiệm hữu hạn công nghiệp KCP - Việt Nam (sản xuất đường), Công ty Thai Nakorn Patana (sản xuất thuốc tây), Công ty trách nhiệm hữu hạn Hawaii Venture, Công ty trách nhiệm hữu hạn sản xuất và thương mại Seamark, Công ty trách nhiệm hữu hạn Wu Chin Lien,... và một số dự án có mức vốn đầu tư nhỏ đã nhanh chóng triển khai xây dựng cơ sở và đi vào hoạt động trong năm 2004 như Công ty Tai San - Aqua produce, Công ty trách nhiệm hữu hạn nuôi trồng thuỷ sản Đài Loan - Việt Nam. Ngân sách thu được từ các dự án có vốn đầu tư nước ngoài trong năm 2004 là 382.939 USD và 378,761 triệu đồng.

Cùng với sự lớn mạnh của khối doanh nghiệp ngoài quốc doanh và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài, Phú Yên đang tiếp tục đẩy mạnh công tác sắp xếp, đổi mới doanh nghiệp nhà nước nhằm tăng cường năng lực sản xuất - kinh doanh, năng lực cạnh tranh và hội nhập của khối này, giữ vững và phát huy vai trò chủ đạo trong nền kinh tế địa phương.

 
Sản phẩm đường tinh luyện của Công ty trách nhiệm hữu hạn công nghiệp KCP Việt Nam 
Sự tăng trưởng nhanh về số lượng và quy mô vốn mới phản ánh bề nổi sự lớn mạnh của hệ thống doanh nghiệp Phú Yên. Hiệu quả sản xuất - kinh doanh, thu nộp ngân sách, giải quyết việc làm cho người lao động, đóng góp vào kim ngạch xuất khẩu,.... mới là những chỉ tiêu đánh giá toàn diện về sự trưởng thành của hệ thống doanh nghiệp. Ông Ngô Đức Toàn - Cục trưởng Cục thuế tỉnh Phú Yên - cho biết: "Từ một tỉnh mà số doanh nghiệp có mức nộp thuế hàng tỷ đồng/năm chỉ đếm trên đầu ngón tay, đến nay Phú Yên đã có những doanh nghiệp nộp thuế trên 70 tỷ đồng như Công ty cổ phần bia Sài Gòn - Phú Yên, trên 10 tỷ đồng như Công ty vật tư tổng hợp Phú Yên. ở khu vực kinh tế ngoài quốc doanh, nhiều doanh nghiệp hoạt động với quy mô lớn có số nộp thuế đến con số hàng tỷ đồng như: Doanh nghiệp thương mại tư nhân Hải Lâm, Công ty cổ phần bia Phú Minh,... Số nộp thuế ở khu vực kinh tế ngoài quốc doanh tăng khoảng 20%/năm là minh chứng rõ nét nhất về sự cố gắng của các doanh nghiệp, các thành phần kinh tế trong sản xuất - kinh danh và thực hiện nghĩa vụ nộp thuế". Hoạt động hiệu quả của các doanh nghiệp đã góp phần giải quyết việc làm cho hàng chục nghìn lao động địa phương, tạo hiệu ứng dây chuyền đẩy mạnh sự phát triển của các ngành nông - lâm - ngư nghiệp, công nghiệp, thương mại - du lịch - dịch vụ, góp phần tăng kim ngạch xuất khẩu cho tỉnh.

Đáng mừng hơn, các doanh nghiệp Phú Yên đã chú trọng đến việc xây dựng và bảo hộ thương hiệu- phương thức cạnh tranh chuyên nghiệp và hiện đại. Điển hình như Doanh nghiệp vận tải và thương mại Thuận Thảo - doanh nghiệp đầu tiên và duy nhất của tỉnh hoạt động trong lĩnh vực vận tải đạt giải thưởng Sao Vàng đất Việt. Ngoài việc xây dựng thành công thương hiệu Thuận Thảo dành cho xe vận tải nhỏ và xe khách chất lượng cao, Thuận Thảo đang phấn đấu đưa thương hiệu nước uống tinh khiết Sugar trở thành hàng Việt Nam chất lượng cao.

Tích cực "vào cuộc" để nâng cao nội lực cho hệ thống doanh nghiệp

 
Đội xe khách chất lượng cao của Doanh nghiệp vận tải và thương mại Thuận Thảo 
Hầu hết các doanh nghiệp có quy mô nhỏ, vốn ít, hiệu quả sản xuất - kinh doanh và năng lực cạnh tranh chưa cao, chưa có doanh nghiệp nào đủ sức và đủ tầm để đảm nhận vai trò "đầu tàu" trong phát triển kinh tế; phần lớn lãnh đạo các doanh nghiệp trong tỉnh còn thiếu kinh nghiệm trong tổ chức, điều hành quản lý,... đó là những hạn chế cơ bản của hệ thống doanh nghiệp Phú Yên trong quá trình phát triển và hội nhập kinh tế quốc tế. Những hạn chế này không thể khắc phục trong ngày một, ngày hai. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này thì nhiều, song chủ yếu vẫn là do thiếu vốn đầu tư. Đáng buồn là trong khi ngân hàng không thiếu vốn để đầu tư, các doanh nghiệp thì cần vốn nhưng không ít doanh nghiệp lại không có khả năng tiếp cận vốn vay ngân hàng. Đại bộ phận các doanh nghiệp nhà nước đều có vốn tự có rất thấp, vốn tích luỹ không nhiều, sử dụng vốn sai mục đích, khiến sản xuất - kinh doanh khó khăn, thua lỗ kéo dài, không có khả năng trả nợ cho ngân hàng. Các dự án lớn còn thiếu tính khả thi, hiệu quả kinh tế và khả năng thu hồi nợ không rõ ràng nên chưa có điều kiện tiếp cận với nguồn vốn ngân hàng. Đối với doanh nghiệp ngoài quốc doanh, ngoài các hạn chế trên, không ít doanh nghiệp còn vướng mắc về tính minh bạch tài chính, tài sản đảm bảo vốn vay và các yếu tố pháp lý khác, từ đó chưa chứng minh được tính hiệu quả, khả năng trả nợ, nên ngân hàng khó có thể cho vay vốn.

Để giải quyết triệt để những khó khăn này, ngoài những nỗ lực của bản thân doanh nghiệp, chính quyền tỉnh và các ban, ngành hữu quan cần tiếp tục vào cuộc mạnh dạn hơn nữa, tập trung giải quyết kịp thời khâu quan trọng nhất là cơ chế, chính sách và vốn.

Lắng nghe ý kiến phản hồi từ chính những doanh nhân, người trong cuộc là một trong những giải pháp thiết thực giúp Phú Yên nhanh chóng tiếp cận và nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của doanh nhân và doanh nghiệp, từ đó có sự điều chỉnh kịp thời cơ chế, chính sách và quy hoạch phát triển đối với từng ngành, từng lĩnh vực, từng sản phẩm chủ lực. Tâm huyết với sự phát triển của hệ thống doanh nghiệp và kinh tế địa phương, ông Ngô Đa Thọ, Giám đốc Công ty cổ phần bia Sài Gòn - Phú Yên đã đưa ra những gợi ý khá thiết thực: "Tỉnh cần có chính sách bồi dưỡng, đào tạo để tạo cho tỉnh một đội ngũ lãnh đạo doanh nghiệp hùng hậu, thực sự là những con người có đạo đức, tri thức, tài năng và lòng quả cảm. Thành lập Hiệp hội doanh nghiệp Phú Yên để phát huy thế mạnh liên kết, hợp tác tham gia các dự án lớn trong và ngoài tỉnh. Tỉnh cần phải khảo sát, lựa chọn một số mặt hàng chủ lực có lợi thế cạnh tranh để hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc quảng bá sản phẩm, xúc tiến thương mại, hỗ trợ vốn xây dựng thương hiệu. Có chính sách hỗ trợ cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa thể tiếp cận với các ngân hàng tín dụng bằng nguồn vốn dành cho sự nghiệp phát triển. Tạo điều kiện cho các doanh nghiệp thường xuyên tiếp cận, ứng dụng chuyển giao tiến bộ khoa học - kỹ thuật, công nghệ hiện đại trong quá trình sản xuất,... Chính quyền địa phương phải thực sự là "bà đỡ" của các doanh nghiệp trong quá trình đầu tư phát triển bằng một số biện pháp như tạo mặt bằng, nguồn vốn, nhân lực".

 
Xí nghiệp chế biến nông sản xuất khẩu tại Khu công nghiệp Hoà Hiệp 
Bà Võ Thị Thanh - Giám đốc Doanh nghiệp vận tải và thương mại Thuận Thảo - đưa ra những yêu cầu bức thiết về cải cách thủ tục hành chính: "Những thủ tục phiền hà, một vài cán bộ nhân viên nhũng nhiễu chính là lực cản cho sự phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh nói chung và các doanh nghiệp nói riêng trong những năm qua. Việc cải cách hành chính theo cơ chế một cửa sẽ giúp các doanh nghiệp có được nhiều thuận lợi hơn trong quá trình triển khai các dự án đầu tư, phát triển sản xuất - kinh doanh. Cùng với hoàn thiện các chính sách ưu đãi của tỉnh, cải cách hành chính sẽ tạo nên lực hút hấp dẫn các nhà đầu tư đến với Phú Yên". Đặc biệt, trong quá trình tiến hành cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư, cần lưu ý việc ưu đãi đầu tư phải được thông suốt từ lãnh đạo tỉnh đến các ngành, địa phương. Đây là vấn đề tế nhị, các nhà đầu tư đang được nhiều nơi mời chào, họ không chỉ chọn nơi có lợi ích mà còn chọn nơi họ được yêu mến, tôn trọng và giúp đỡ. Không nên để xảy ra tình trạng lãnh đạo tỉnh thì mời, các ngành, địa phương hoặc cơ sở thì nói nguyên tắc.

Về phía ngành ngân hàng, để tiếp tục nâng cao hiệu quả vốn đầu tư, sát cánh cùng doanh nghiệp trong quá trình phát triển, ngành ngân hàng Phú Yên đã đề ra một số chủ trương, giải pháp để đầu tư tín dụng phục vụ phát triển kinh tế - xã hội trên cơ sở các chương trình mục tiêu của tỉnh đề ra. Ông Nguyễn Duy Hiệu - Quyền Giám đốc Ngân hàng nhà nước Việt Nam - Chi nhánh tỉnh Phú Yên cho biết: "Với ngành công nghiệp, ngành ngân hàng Phú Yên xác định đây là bước đột phá để đầu tư vào các công trình trọng điểm của tỉnh như công trình thuỷ điện sông Ba Hạ, các nhà máy chế biến, các xí nghiệp khai thác và cơ khí,... Đối với các doanh nghiệp nằm trong các khu công nghiệp dù chưa đặt mạnh vấn đề vay vốn với các ngân hàng thương mại ở Phú Yên, nhưng các ngân hàng đã chủ động khảo sát và làm việc với ban quản lý đặt quan hệ trực tiếp với các doanh nghiệp để có hướng cung ứng vốn, cũng như thực hiện các dịch vụ thanh toán chuyển tiền trong nước và quốc tế. Hướng đến các ngân hàng thương mại sẽ tích cực làm việc với các doanh nghiệp để có thể sớm mở phòng giao dịch tại Khu công nghiệp Hoà Hiệp phục vụ khách hàng. Trong khi đầu tư cho doanh nghiệp nhà nước đang gặp khó khăn, giải pháp của ngành là chuyển hướng đầu tư cho doanh nghiệp vừa và nhỏ mà chủ yếu là các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp, công nghiệp phục vụ nông nghiệp và phát triển nông thôn vì loại hình doanh nghiệp này hiện chiếm 80% tổng số doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh, đồng thời tìm biện pháp tháo gỡ những vướng mắc về cơ chế như áp dụng phù hợp tỷ lệ vốn tự có tham gia, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận vốn ngân hàng, mở ra hướng tín dụng trung, dài hạn ngoài quốc doanh".