Hội nhập kinh tế quốc tế là một trong những nội dung quan trọng trong chính sách phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Trong những năm qua, để đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế, thực hiện các cam kết quốc tế của Việt Nam khi gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới - WTO- và thực hiện ý kiến chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Tư pháp và UBND tỉnh Bình Định, Sở Tư pháp Bình Định đã tăng cường công tác theo đúng chức năng, nhiệm vụ đã được phân công là tăng cường công tác rà soát, hệ thống hoá văn bản quy phạm pháp luật nhằm phục vụ cho quá trình hội nhập kinh tế quốc tế của đất nước. Bước đầu công tác này đã đạt được kết quả tích cực, góp phần đắc lực cho quá trình hội nhập kinh tế quốc tế của tỉnh Bình Định nói riêng cũng như sự nghiệp chung của đất nước Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.

Ngay sau khi Việt Nam là thành viên của Tổ chức Thương mại thế giới WTO, trên cơ sở triển khai thực hiện Nghị quyết số 16/2007/NQ-CP ngày 27.02.2007 của Chính phủ về một số chủ trương, chính sách lớn để nền kinh tế phát triển nhanh và bền vững khi Việt Nam là thành viên Tổ chức Thương mại thế giới trong đó có chủ trương rà soát, xây dựng và ban hành những quy phạm pháp luật phù hợp với yêu cầu hội nhập; Sở Tư pháp đã phối hợp với các cấp, các ngành hữu quan xây dựng Kế hoạch triển khai thực hiện việc rà soát, hệ thống hoá văn bản quy phạm pháp luật với phạm vi rà soát là bao gồm tất cả các văn bản hành chính liên quan trong các lĩnh vực: thương mại hàng hoá; thương mại du lịch; sở hữu trí tuệ; đầu tư nước ngoài; trong giải quyết tranh chấp, minh bạch hoá chính sách, các quy định, thủ tục hành chính…

Trước mắt tập trung rà soát, hệ thống hoá các văn bản do Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân tỉnh ban hành như: Nghị quyết của Hội đồng nhân dân; Quyết định, Chỉ thị của Uỷ ban nhân dân và các văn bản hành chính thông thường khác do Uỷ ban nhân dân các cấp ban hành có chứa đựng các quy phạm pháp luật nhưng không được ban hành bằng hình thức văn bản quy phạm pháp luật kể từ ngày 01/01/2004 đến nay, hiện vẫn còn hiệu lực thi hành trên địa bàn tỉnh trong các lĩnh vực du lịch, thương mại, đầu tư, đấu thầu, đất đai, xây dựng, thuỷ sản, cấp phát vốn, thuế.
Cơ sở pháp lý của việc rà soát, đối chiếu, kiểm tra văn bản nêu trên theo chủ trương của Chính phủ, Bộ Tư pháp cũng như các các cơ quan có liên quan ở Trung ương là các văn bản của Chính phủ Việt Nam trong việc thực thi Hiệp định Thương mại Việt Nam – Hoa Kỳ và những cam kết khi gia nhập WTO trong từng lĩnh vực cụ thể. Qua đó phát hiện và kiến nghị xử lý kịp thời đối chiếu với các quy định về việc phân biệt đối xử giữa doanh nghiệp, nhà đầ tư trong nước với doanh nghiệp, nhà đầu tư nước ngoài trong việc hưởng các ưu đãi đầu tư hoặc tài chính, đất đai, phí, lệ phí, lĩnh vực, ngành nghề sản xuất kinh doanh….…trái với các yêu cầu và cam kết của Việt Nam khi gia nhập WTO.Việc xử lý các văn bản được rà soát, kiểm tra được tiến hành theo phương thức:

Thứ nhất, đối với các văn bản rà soát, kiểm tra vẫn còn phù hợp với quy định hiện hành của pháp luật và các cam kết của Việt Nam khi thực hiện Hiệp định thương mại Việt Nam – Hoa Kỳ và gia nhập WTO thì tiến hành hệ thống hoá theo từng lĩnh vực cụ thể như đất đai, tài chính, đầu tư…để làm cơ sở phá lý cho việc tổ chức thực hiện
Thứ hai, đối với các văn bản qua rà soát, kiểm tra phát hiện có những nội dung trái với quy định hiện hành của pháp luật và các cam kết của Việt Nam khi thực thi Hiệp định Thương mại Việt Nam – Hoa Kỳ và gia nhập WTO thì báo cáo, đề xuất cơ quan có thẩm quyền phương thức xử lý theo quy định.

Trên cơ sở kế hoạch rà soát, các cấp, các ngành hữu quan thuộc tỉnh đã phối hợp với Sở Tư pháp tiến hành rà soát, đối chiếu các văn bản quy phạm pháp luật do địa phương ban hành liên quan đến việc thực hiện cam kết của Việt Nam với WTO. Kết quả rà soát gần 600 văn bản do Hội đồng nhân dân, Uỷ ban nhân dân tỉnh ban hầnh từ năm 2004 đến nay thì trên địa bàn tỉnh Bình Định, các cơ quan có thẩm quyền ở địa phương đã ban hành 16văn bản liên quan đến cam kết của Việt Nam khi gia nhập WTO tập trung nhiều vào lĩnh vực khuyến khích, ưu đãi đầu tư. Qua rà soát đã tiến hành tập hợp các văn bản được rà soát và sắp xếp, thống kê theo tiêu chí thời gian ban hành kết hợp với lĩnh vực quản lý chuyên ngành. Trên cơ sở săp xếp, thống kê đó, Sở Tư pháp đã đánh giá và ý kiến đề xuất đối với từng văn bản, cùng các biện pháp và tiến độ xử lý các văn bản do địa phương ban hành trái với cam kết của Việt Nam khi gia nhập WTO. đồng thời Sở Tư pháp đã tham mưu cho UBND tỉnh đã chỉ đạo các cơ quan trước đây đã soạn thảo và trình UBND tỉnh ban hành các văn bản không còn phù hợp với cam kết của Việt Nam khi gia nhập WTO, nghiên cứu, đề xuất hướng xử lý cụ thể và tham mưu cho UBND tỉnh xem xét, quyết định xử lý theo đúng quy định của pháp luật.Trên cơ sở ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công văn số 473/TTg-XDPL ngày 13.3.2006 và qua kết quả rà soát, Sở Tư pháp đã tham mưu cho UBND tỉnh đã tiến hành bãi bỏ, hủy bỏ toàn bộ hoặc một phần nội dung của 10 văn bản có nội dung trái với cam kết của Việt Nam khi gia nhập WTO.

Nhìn chung qua việc triển khai thực hiện công tác rà soát các văn bản quy phạm pháp luật do địa phương ban hành liên quan đến việc thực hiện cam kết của Việt Nam khi gia nhập WTO, cho thấy các cấp, các ngành hữu quan trong tỉnh bước đầu đã nhận thức và đánh giá đúng vai trò và tầm quan trọng của công tác rà soát văn bản trong hoạt động quản lý nhà nước của ngành mình, cấp mình. Chính vì vậy, một số ngành và địa phương trong tỉnh đã nghiêm túc triển khai và phối hợp với Sở Tư pháp thực hiện việc rà soát văn bản về hội nhập Kinh tế Quốc tế trong phạm vi quản lý của ngành mình, cấp mình. Tuy nhiên, qua thực tế triển khai thực hiện công tác này trong thời gian qua cho ta thấy tiến độ thực hiện của các cấp, các ngành còn chậm, chất lượng chưa cao, một số văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành trong một số lĩnh vực cụ thể không còn phù hợp với quy định hiện hành của pháp luật hoặc trái với cam kết của Việt Nam khi thực hiện hiệp định Thương mại Việt Nam – Hoa Kỳ và gia nhập WTO chưa được xử lý kịp thời, làm ảnh hưởng tới môi trường đầu tư và phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng trên là do lãnh đạo một số Sở, ngành, địa phương chưa được thực hiện đầy đủ trách nhiệm trong chỉ đạo công tác soạn thảo văn bản, một số dự thảo trình UBND tỉnh nhưng chất lượng thấp, phải chỉnh sửa, bổ sung mất rất nhiều thời gian; sự phối hợp giữa các sở, ngành, địa phương trong công tác xây dựng văn bản quy phạm pháp luật chưa chặt chẽ, hiệu quả chưa cao, trình độ, kỹ năng soạn thảo văn bản của các cán bộ còn yếu, chưa đáp ứng được yêu cầu; công tác thẩm định, thẩm tra dự thảo văn bản quy phạm pháp luật còn chậm, chưa đáp ứng yêu cầu giúp HĐND, UBND tỉnh quyết định những vấn đề quan trọng liên quan đến nhiều ngành, lĩnh vực quản lý nhà nước hoặc vấn đề còn ý kiến khác nhau giữa các Sở, ngành, địa phương; việc tập hợp và hệ thống hoá các văn bản quy phạm pháp luật do HĐND và UBND cấp huyện ban hành và hệ thống văn bản quy phạm pháp luật chung của tỉnh chưa thực hiện được; sự phối hợp giữa các cấp, các ngành hữu quan trong việc rà soát, kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật thiếu đồng bộ, nhịp nhàng và nhất là chưa phân định rõ trách nhiệm của từng bên trong quá trình tổ chức triển khai thực hiện công tác này. Hy vọng rằng, trong thời gian đến, UBND tỉnh, các cơ quan hữu quan của tỉnh và Sở Tư pháp Bình Định có giải pháp hữu hiệu nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế nêu trên, góp phần đắc lực cho quá trình hội nhập kinh tế quốc tế của tỉnh Bình Định nói riêng cũng như sự nghiệp chung của đất nước Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.