Can Lộc là huyện có truyền thống văn hóa lâu đời, là vùng địa linh nhân kiệt, vùng đất có nhiều di tích lịch sử văn hóa, nhiều danh thắng nổi tiếng như Ngã ba Nghèn Xô viết Nghệ Tĩnh 1930 - 1931, Ngã ba Đồng Lộc, chùa Hương tích trên dãy núi Hồng Lĩnh,…

NGƯT Trần Đình Sửu

Về truyền thống hiếu học, học giỏi từ xưa đến nay nổi tiếng là đất học, đỗ đạt, có nhiều bậc đại khoa, tiến sỹ trong các triều đại phong kiến. Tiêu biểu Đặng Dung, Đặng Tất, Hà Tông Mục ở Tùng Lộc, Nguyễn Huy Oánh, Nguyễn Huy Tự, Nguyễn Huy Hổ ở Trường Lưu, La sơn Phu tử Nguyễn Thiếp ở Kim Lộc, Lưỡng quốc Thám hoa Phan Kính ở Song Lộc, tiến sỹ Dương Trí Dũng, Dương Trí Trạch ở Yên Huy, Kiệt thạch tam khoa, tam tiến sỹ. Tự hào về các thế hệ sau này nhiều nhà nho yêu nước, chí sỹ cách mạng, nhiều nhà khoa học, nhà văn, nhà thơ nổi tiếng làm rạng danh đất học Can Lộc. Chí sỹ yêu nước thầy giáo Võ Liêm Sơn ở Thiên Lộc, người bạn thủy chung tâm đắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, là thầy giáo của Tổng Bí thư Trần Phú, Hà Huy Tập, Đại tướng Võ Nguyên Giáp và nhiều nhà khoa học khác, chí sỹ cách mạng Ngô Đức Kế, Nhà thơ Xuân Diệu, viện sỹ Nguyễn Huy Mỹ và bao lớp thế hệ trẻ ngày nay đang phấn đấu thành đạt trên con đường nghiên cứu khoa học và công tác.
Phát huy truyền thống nhân văn cách mạng Anh hùng, Đảng bộ, nhân dân, ngành Giáo dục Can Lộc đã nổ lực phấn đấu tập trung đầu tư phát triển toàn diện vững chắc sự nghiệp GD - ĐT và đã đạt được những thành tựu xuất sắc.

Can Lộc là huyện đi đầu trong phong trào bình dân học vụ, xóa nạn mù chữ, phổ cập cấp I, phấn đấu quyết liệt đạt chuẩn quốc gia về phổ cập giáo dục tiểu học, xóa mù chữ năm 1991, đạt PCTH đúng độ tuổi tháng 4/2002, PC THCS tháng 10/2002 và đang tập trung công tác PC bậc trung học đến nay đã có 14/23 xã, thị trấn đạt chuẩn phổ cập bậc trung học. Hệ thống các trường học được quy hoạch phát triển đảm bảo quy mô, đa dạng hóa, được tập trung đầu tư theo hướng chuẩn hóa, kiên cố hóa, đáp ứng cao nhất nhu cầu học tập của học sinh và nhân dân lao động.

Toàn huyện có 24 trường MN, 29 trường TH, 18 trường THCS, trong đó có 6 trường liên xã, 5 trường THPT, Dân lập, 2 trung tâm GDTX, HNDN, 1 trường Trung cấp nghề Phạm Dương và 23 trung tâm học tập cộng đồng xã, thị trấn với 38.630 học sinh và hàng vạn lượt người lao động học tập tại các trung tâm học tập cộng đồng.

Trong nhiều năm qua, xã hội hóa giáo dục là huyện xuất sắc nhất của tỉnh. Huyện và các địa phơng đã huy động mọi nguồn lực, nhất là nội lực đóng góp của nhân dân và đấu thầu đất, các chương trình dự án, tập trung đầu tư xây dựng CSVC trường học, xây dựng trường chuẩn quốc gia, trường trọng điểm chất lợng cao, trường học kiên cố hóa. 100 các xã, thị trấn, 100% trường TH, THCS, THPT, GDTX, HNDN, 70% trường MN có trường học cao tầng, 50/74 trường đạt chuẩn quốc gia, trong đó 12 trường TH đạt chuẩn quốc gia mức 2.

Với chủ đề “Đổi mới quản lý và nâng cao chất lượng Giáo dục”. Năm học 2009-2010 toàn ngành tập trung thực hiện 3 cuộc vận động lớn:  Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”, cuộc vận động “Hai không với 4 nội dung”, cuộc vận động “Mỗi thầy cô giáo là tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo” và phong trào thi đua “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”. Năm học toàn ngành phát động đợt thi đua lập thành tích cao nhất chào mừng Đại hội Đảng các cấp, tiến tới Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI, chào mừng 1000 năm Thăng Long Hà Nội, chào mừng 80 năm ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, 65 năm cách mạng tháng 8, Quốc kánh 02/9, 65 năm nền Giáo dục cách mạng.
Quán triệt các Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng và Nhà nước về tập trung phát triển toàn diện sự nghiệp GD - ĐT, quán triệt Chỉ thị 4899/CT-BGDĐT của Bộ trưởng Bộ GD - ĐT về nhiệm vụ của toàn ngành. Đội ngũ CBQL, GV, HS toàn ngành đã nổ lực phấn đấu, khắc phục những khó khăn, hạn chế, tập trung đổi mới công tác quản lý ở tất cả các khâu: Đánh giá, rà soát, xem xét, bổ nhiệm, miễn nhiệm, luân chuyển CBQL. Tăng cường công tác bồi dưỡng chính trị, tư tưởng, chuyên môn nghiệp vụ, xây dựng đội ngũ CBQL giỏi về chuyên môn, vững vàng về chính trị, tư tưởng, có trình độ đạt chuẩn ĐH, CĐ. Toàn ngành có 942 CBQL và GV có trình độ ĐH,  12 thạc sỹ, 534 CBQL, GV đang học ĐH, CĐ, 90 CBQL, GV vừa học xong chương trình trung cấp chính trị. Trình độ đội ngũ  GVMN 95,6% đạt chuẩn, 35,5% trên chuẩn, GVTH đạt chuẩn 100%, trên chuẩn 78,6%, THCS đạt chuẩn 98,5%, trên chuẩn 42,8%. Xây dựng đội ngũ CBQL giỏi, GVG là nhiệm vụ có tính chiến lược quyết định, chất lượng, hiệu quả giáo dục.
Thực hiện tốt đổi mới nội dung chương trình thay sách giáo khoa, đổi mới phương pháp dạy học, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, tổ chức nhiều chuyên đề đổi mới phương pháp dạy học từng bộ môn theo chuẩn kiến thức. Tổ chức tốt phong trào thao giảng thi GVG các ngành học, cấp học, tạo phong trào thi đua sôi nổi trong toàn ngành.

Tập trung chỉ đạo nâng cao chất lượng dạy học từng bộ môn, khối lớp, đảm bảo kiến thức cơ bản, trọng tâm theo chuẩn kiến thức, chống dạy đọc chép. Tăng cờng kiểm tra việc học tập của học sinh ở lớp, ở nhà, thực hiện tốt quy chế kiểm tra đánh giá phân loại học sinh. Tăng cường bồi dưỡng phụ đạo học sinh yếu kém, giao chỉ tiêu xóa dần học sinh yếu kém cho từng giáo viên. Với sự tập trung chỉ đạo quyết liệt thường xuyên của Phòng, của các trường học, chất lượng giảng dạy được nâng lên, xóa dần học sinh yếu kém ở các khối lớp, chất lượng tuyển sinh vào các cấp đạt cao hơn các năm trước.

Công tác phát hiện bồi dỡng HSG ở tất cả các bộ môn, khối lớp là nhiệm vụ thường xuyên, có tính chiến lược của toàn ngành, thực hiện chiến lợc bồi dưỡng nhân tài cho đất nước.
Phát huy truyền thống hiếu học, học giỏi của quê hương, Giáo dục Can Lộc nhiều năm qua là đơn vị dẫn đầu về thành tích HSG tỉnh, HSG quốc gia. 5 năm qua, toàn huyện có 14.675 HSG huyện, 2.298 HSG tỉnh, 42 HSG quốc gia. Nhiều đội tuyển nhiều năm đạt nhất HSG tỉnh như đội tuyển Toán 9, giải Toán trên máy tính điện tử Casiô, giải Toán qua mạng, Tin học trẻ, ý tưởng tuổi thơ. Đặc biệt năm học 2009 - 2010  có 2.248 HSG huyện, 326 HSG tỉnh, 13 HSG quốc gia. Đội tuyển HSG giải Toán qua mạng Iiternet, Tin học trẻ, ý tưởng tuổi thơ đạt nhất tỉnh. Đội tuyển HSG khối 9 xếp thứ 2 tỉnh.

Phong trào xã hội hóa giáo dục, khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập là huyện xuất sắc nhất tỉnh, nhiều năm được Trung ương Hội Khuyến học Việt Nam, UBND tỉnh tặng cờ thi đua xuất sắc. Toàn huyện có 23 hội khuyến học xã, thị trấn, 133 ban khuyến học cơ quan, 1.479 chi hội, trong đó chi hội xóm 263, chi hội dòng họ 716 với 65.250 hội viên, chiếm tỷ lệ 51,7% dân số. Quỹ khuyến học toàn huyện năm 2009 đạt 2,732 tỷ đồng đã xét cấp học bỗng, khen thưởng cho 9.375 HS, GV. Đặc biệt quỹ khuyến học Phạm Dương do gia đình ông Phạm Nhật Vượng, Phạm Nhật Vũ Công ty VinCom đã đầu tư 1 tỷ đồng trao tặng học bỗng cho 9.500 học sinh nghèo học giỏi, tài trợ 1 triệu USD xây dựng trường Trung cấp nghề Phạm Dương. Phong trào xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực được triển khai ở tất cả các trường học với 5 nội dung theo Chỉ thị 40/2008-CT-BGDĐT, phong trào thực sự đã tạo được sức hút của nhà trường, gia đình và xã hội. Toàn huyện có 135 di tích lịch sử văn hóa, đài tưởng niệm liệt sỹ được các trường nhận tôn tạo, chăm sóc thường xuyên. Tổ chức các hoạt động giáo dục truyền thống “Uống nước nhớ nguồn”, giáo dục tình thương, nhân đạo, nhân văn cho học sinh. Tổ chức tốt các hoạt động văn nghệ, thể dục thể thao, các trò chơi dân gian, các hoạt động câu lạc bộ, các hội thi, hội diễn trong các dịp kỉ niệm, các ngày lễ lớn, tạo được không khí vui vẻ, phấn khởi, sôi nổi, thân thiện trong tất cả các trường học, cộng đồng dân cư.

Công tác tuyên truyền giáo dục pháp luật được tổ chức thường xuyên, nhất là giáo dục ý thức chấp hành luật ATGT, phòng chống cháy nổ, cháy rừng, tệ nạn xã hội, HIV/AIDS, phòng chống bão lụt, lũ quét, đuối nớc, điện giật đảm bảo an ninh trật tự trong toàn ngành.
Với những thành tích xuất sắc trong 65 năm xây dựng nền giáo dục cách mạng của Đảng bộ, nhân dân và toàn ngành Giáo dục, Giáo dục Can Lộc vinh dự được Chủ tịch Nước tặng thưởng Huân chương lao động hạng Ba năm 2001, Huân chương lao động hạng Nhì năm 2005, có 5 trường học được tặng thưởng Huân chương lao động hạng Ba. Nhiều tập thể được tặng Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ được công nhận tập thể lao động xuất sắc được UBND tỉnh tặng Bằng khen. Phòng GD - ĐT Can Lộc liên tục 16 năm đạt đơn vị tập thể lao động xuất sắc, năm học 2003 - 2004, 2004 - 2005 là đơn vị dẫn đầu Giáo dục Hà Tĩnh được UBND tỉnh tặng cờ thi đua xuất sắc, toàn ngành có 4 nhà giáo được Chủ tịch Nước tặng danh hiệu Nhà giáo ưu tú, 4 GVG quốc gia, nhiều CBQLG, GVG được công nhận CSTĐ cấp tỉnh, cấp cơ sở được Thủ tướng Chính phủ, UBND tỉnh tặng Bằng khen.