Trường đại học Tôn Đức Thắng hiện nay, tiền thân là Trường đại học công nghệ dân lập Tôn Đức Thắng, thành lập theo Quyết định 787/TTg-QĐ ngày 24/9/1997 của Thủ tướng Chính phủ. Trường được Liên đoàn Lao động Thành phố Hồ Chí Minh sáng lập, đầu tư và quản lý thông qua Hội đồng quản trị nhà trường. Chủ tịch Hội đồng quản trị nhà trường do Chủ tịch Liên đoàn lao động Thành phố đương nhiệm qua các thời kỳ làm Chủ tịch.

Với sự tăng trưởng ngày càng nhanh, để trường có pháp nhân phù hợp bản chất thực (là trường của Tổ chức công đoàn và hoàn toàn không có vốn tư nhân); ngày 28/01/2003, Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định số 18/2003/TTg-QĐ chuyển đổi pháp nhân của trường thành Trường đại học bán công Tôn Đức Thắng, trực thuộc Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh; và ngày 11/06/2008, Thủ tướng Chính phủ ra Quyết định số 747/TTg-QĐ đổi tên Trường đại học bán công Tôn Đức Thắng thành Trường đại học Tôn Đức Thắng và chuyển về trực thuộc Tổng liên đoàn lao động Việt Nam thành một trường công lập.

Mục tiêu thành lập trường được xác định ngay từ đầu và ngày càng thể hiện rõ trong quá trình phát triển là: Thực hiện chương trình 17/TU và (Chỉ thị 13) của Thành uỷ Thành phố Hồ Chí Minh về đào tạo, đào tạo lại, bồi dưỡng và nâng cao trình độ chuyên môn, tay nghề cho giai cấp công nhân của thành phố; phát triển nguồn nhân lực cho nhu cầu công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nước. Góp phần đào tạo nhân tài, nhân lực, mở rộng hoạt động nghiên cứu khoa học và nghiên cứu ứng dụng để phục vụ hệ thống sản xuất, xã hội Thành phố Hồ Chí Minh, các tỉnh khu vực phía Nam và cả nước.

Đến nay, mục tiêu ấy càng được nhấn mạnh hơn thông qua việc xác định nhiệm vụ chính trị của trường thể hiện trong Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 28/01/2008 của Hội nghị lần thứ 6, Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa X về "tiếp tục xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước".

Nhiệm vụ trung tâm của trường là đào tạo mới và đào tạo lại lực lượng lao động; bồi dưỡng nhân tài và phát triển nguồn nhân lực nói chung, phục vụ cho nhu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá của Thành phố Hồ Chí Minh; góp phần cung ứng nhân lực và nghiên cứu cho nhu cầu phát triển kinh tế xã hội của đất nước, nhất là khu vực phía Nam. Bên cạnh đó, Trường đại học Tôn Đức Thắng tiếp tục cùng Liên đoàn lao động Thành phố Hồ Chí Minh thực hiện những nội dung trong Nghị quyết của Đại hội VII Công đoàn thành phố: "Đào tạo, bồi dưỡng chính trị, văn hoá, nghề nghiệp cho công nhân lao động, vừa góp phần trí thức hoá đội ngũ công nhân, vừa là đầu mối thực hiện công tác nghiên cứu khoa học về công nhân, viên chức, lao động" (trang 66, Văn kiện Đại hội).

Định hướng phấn đấu của trường trong những năm tới là: Mở rộng và phát triển trường thành cơ sở đào tạo, nghiên cứu đa chức năng, có uy tín trong nước và quốc tế, với định hưóng trở thành một đại học nghiên cứu.

Nguồn vốn đầu tư cơ bản của trường đến nay là vốn của Tổng liên đoàn lao động Việt Nam, Liên đoàn lao động Thành phố Hồ Chí Minh, tài chính hỗ trợ từ Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh dưới hình thức chi trả lãi vốn vay kích cầu của trường. Chi thường xuyên vận động từ nguồn học phí ứng trước của người học. Hoạt động tài chính luôn thực hiện đúng các qui định của nhà nước, của Hội đồng quản trị nhà trường và được kiểm toán chặt chẽ hàng năm.

Phương châm hoạt động của trường: "Vì sự phát triển con người và một xã hội tăng trưởng ổn định, bền vững". Triết lý hoạt động: "Chất lượng và Tin cậy". Nguyên tắc hoạt động: "Hiệu quả, Công bằng và Ổn định".

Với những nỗ lực không ngừng của tập thể giảng viên, viên chức trường và những thành tích nổi bật đã đạt được, nhiều năm liền, trường được trao tặng bằng khen của Ủy ban nhân dân TP. Hồ Chí Minh; Tổng liên đoàn lao động Việt Nam; và nhân dịp kỷ niệm 10 năm thành lập trường (09/2007), trường đã vinh dự được Nhà nước trao tặng Huân chương lao động Hạng Ba.

Về hoạt động đào tạo: trường là một cơ sở đào tạo đa ngành gồm: các ngành Kỹ thuật - Công nghệ và Khoa học ứng dụng (Điện - Điện tử, Xây dựng dân dụng & công nghiệp, Xây dựng cầu đường, Qui hoạch đô thị, Công nghệ thông tin, Công nghệ hóa học, Công nghệ sinh học, Bảo hộ lao động, Khoa học môi trường, Cấp thoát nước-Môi trường nước); các ngành khoa học cơ bản (Toán-Tin; Khoa học xã hội và nhân văn); các ngành Kinh tế, Quản trị (Quản trị kinh doanh, Kinh doanh quốc tế, Quản trị nhà hàng-khách sạn, Kế toán, Tài chính doanh nghiệp, Ngân hàng); các ngành Xã hội & Nhân văn (Xã hội học, Việt Nam học chuyên ngành Du lịch, Quan hệ lao động); các ngành ngôn ngữ (Tiếng Anh, Tiếng Trung, Trung-Anh); ngành mỹ thuật (Mỹ thuật công nghiệp). Từ chỗ chỉ có 8 ngành đào tạo bậc đại học chính quy khóa đầu tiên (tháng 3/1998), đến nay (tháng 5/2009), trường đã thực hiện đào tạo ở 5 bậc (từ đào tạo công nhân kỹ thuật, trung cấp chuyên nghiệp và trung cấp nghề, cao đẳng tới đại học và sau đại học); bậc đại học có 23 ngành; Cao đẳng có 8 ngành; Trung cấp chuyên nghiệp có 13 ngành. Các bậc đào tạo đều bảo đảm tính liên thông theo chiều dọc (từ Trung cấp chuyên nghiệp - cao đẳng - đại học và từ Trung cấp chuyên nghiệp lên thẳng đại học). Về loại hình có đủ các hình thức: chính qui tập trung ban ngày, chính qui tập trung ban đêm, vừa làm vừa học, đại học văn bằng 2. Đào tạo sau đại học có 2 ngành: Thạc sĩ quản trị kinh doanh (MBA) và Thạc sĩ công nghệ hóa học.

Phương pháp đào tạo của trường ngày càng được đổi mới và hoàn thiện theo định hướng thực hành. Tất cả chương trình đào tạo đều có tối thiểu 25% dành cho bài tập, thực hành, thực tập, kiến tập (thời lượng lên lớp không quá 75%, để xây dựng và củng cố kỹ năng nghề nghiệp cho sinh viên). Từ năm học 2003 tới nay, các phương pháp giảng dạy mới được áp dụng đồng bộ trong nhà trường (multimedia, e-lessons, simulation,...). Đặc biệt, nhiều môn học trong giai đoạn chuyên ngành đã được giảng dạy bằng phần mềm mô phỏng tại các phòng máy tính chuyên dụng. Một số ngành, việc giảng dạy đã được thực hiện bằng tiếng Anh ở đa số các môn giai đoạn chuyên ngành.

Việc liên kết đào tạo với các trường đại học nước ngoài để bảo đảm chuẩn hóa chất lượng đào tạo, bảo đảm khả năng chuyển đổi và công nhận kết quả học tập cho người học ở các trường đại học châu Âu và nước ngoài được chú trọng từ đầu. Đến nay, các ngành: Kế toán, Tài chính, Ngân hàng, Quản trị kinh doanh, Điện tử viễn thông đã được Đại học Saxion xác nhận đạt chuẩn châu Âu và kết quả học tập của sinh viên có khả năng chuyển đổi ở Hà Lan. Sinh viên học 3 năm tại trường, khi đủ điều kiện tiếng Anh sẽ được chấp nhận học ngay năm cuối tại Đại học Saxion để nhận bằng tốt nghiệp do trường này cấp nếu có nhu cầu. Ngoài ra, chương trình đưa thực tập sinh (sinh viên trong giai đoạn thực tập tốt nghiệp) ra nước ngoài thực tập để nâng cao kỹ năng ngoại ngữ, kỹ năng nghề nghiệp trong môi trường quốc tế, kỹ năng ứng xử và làm việc với người nước ngoài đã thực hiện rất thành công. Đến nay, các ngành: Tiếng Trung Quốc, Mỹ thuật công nghiệp, Quản trị nhà hàng khách sạn, Việt Nam học chuyên ngành Du lịch hàng năm đều đưa sinh viên ra nước ngoài thực tập.

Tổng số sinh viên - học sinh nhà trường tới nay gần 27.000 người học ở các đối tượng: học viên (cao học), sinh viên (đại học cao đẳng) và học sinh (trung cấp chuyên nghiệp và trung cấp nghề). Từ khóa sinh viên đầu tiên ra trường vào 3/2002 với 218 cử nhân, kỹ sư, tới nay trường đã đào tạo tốt nghiệp ra trường 22 thạc sĩ (chuyên ngành quản trị kinh doanh); 9.093 cử nhân, kỹ sư đại học, 448 cử nhân cao đẳng chính quy, 4.429 học sinh trung cấp chuyên nghiệp, hầu như tất cả đã có việc làm và đáp ứng được yêu cầu của các đơn vị sử dụng lao động. Kết quả đào tạo mỗi năm một tiến bộ hơn, Tỷ lệ khá - giỏi tăng dần trong các năm học, chất lượng tuyển sinh và đào tạo mỗi năm một tốt hơn.

Tổ chức, biên chế, đội ngũ cán bộ, giảng viên, viên chức nhà trường phát triển ngày càng ổn định và vững mạnh. Từ 4 phòng chức năng và 8 khoa đào tạo khi mới hình thành, tới nay, trường đã xây dựng và ngày càng hoàn chỉnh về tổ chức - biên chế; đảm bảo quản lý và thực hiện đào tạo từ bậc Trung cấp chuyên nghiệp, Cao đẳng tới Đại học và Sau đại học với 9 phòng, 2 ban, 8 trung tâm chức năng, 12 khoa chuyên môn và một cơ sở đào tạo tại Thành phố Nha Trang (Khánh Hòa). Các trung tâm của nhà trường thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu, đào tạo và ứng dụng mang tính chất dịch vụ khoa học kỹ thuật, công nghệ cho xã hội, đồng thời có khả năng hỗ trợ và bổ sung cho các nhiệm vụ của trường một cách hiệu quả.

Đội ngũ cán bộ, giảng viên, viên chức của trường ngày càng phát triển. Hoạt động tuyển dụng được thực hiện thường xuyên, mỗi năm 2 lần đáp ứng kế hoạch dài hạn, thực hiện công khai, minh bạch. Chất lượng và số lượng không ngừng tăng nhanh, thành thạo công việc và có chuyên môn tốt. Tính đến thời điểm này, lực lượng chuyên môn có trên 400 cán bộ, giảng viên, viên chức, với trên 300 giảng viên trực tiếp tham gia giảng dạy, trong đó tỷ lệ giảng viên đã có văn bằng và đang học cao học, làm nghiên cứu sinh đạt trên 90%, học vị tiến sĩ và đang làm nghiên cứu sinh đạt 25%.

Hệ thống quản lý của trường đã vận hành theo chuẩn chất lượng ISO: 9001 - 2008 (được tổ chức quốc tế DNV chứng nhận và UKAS công nhận). Hiện nay, trường đang triển khai hoạt động Tự đánh giá và đăng ký Kiểm định chất lượng với Bộ giáo dục & đào tạo. Các qui chế về dân chủ trong trường học, hoạt động thanh tra giám sát được thực hiện thường xuyên, chặt chẽ. Các hội nghị cán bộ, viên chức hàng năm được tổ chức đúng qui định; thực hiện việc thảo luận và quyết định những vấn đề lớn trong xây dựng nhà trường; xác định các trọng tâm công tác trong năm học tới một cách dân chủ, công khai và minh bạch.

Công tác nghiên cứu khoa học của giảng viên, sinh viên nhà trường định hướng ứng dụng đã có những bước phát triển khá vững chắc. Hàng năm trường cấp kinh phí cho khoảng 30 đến 45 đề tài nghiên cứu khoa học sinh viên. Đa số các đề tài đi vào hướng nghiên cứu ứng dụng và hàng năm đều đạt giải các giải thưởng "sinh viên nghiên cứu khoa học" và Giải "VIFOTEC" của Bộ giáo dục & đào tạo và các giải thưởng khác.

Ứng dụng công nghệ thông tin trong quản trị đào tạo, nghiên cứu khoa học, tuyển sinh, tốt nghiệp có nhiều thành tựu. Thông tin về tình hình học tập, rèn luyện, thực hiện các phong trào, tình hình học phí... của sinh viên - học sinh được cập nhật thường xuyên trên mạng giúp gia đình có thể theo dõi được con em mình vào bất cứ lúc nào.

Công tác chính trị, sinh viên-học sinh thực hiện có hiệu quả và đạt nhiều thành tích tốt. Hệ thống cán bộ - nhân viên quản lý, tổ chức các hoạt động công tác sinh viên - học sinh được xây dựng từ trường tới các khoa và lớp, phối hợp với Đoàn thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh nhà trường thường xuyên nắm vững và làm tốt công tác tư tưởng, tiến hành các hoạt động xây dựng và rèn luyện sinh viên - học sinh thường xuyên, cũng như kết hợp với các đợt sinh hoạt chính trị (đầu năm học, kỷ niệm Ngày nhà giáo Việt Nam (20/11), Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam (03/02), Ngày sinh viên - học sinh (09/01) hàng năm...)

Kỷ cương, nề nếp và các hoạt động phong trào sinh viên - học sinh luôn được giữ vững, tập trung vào định hướng giáo dục và phục vụ học tập trong nhà trường. Trường cũng đã đạt chuẩn "Trường có đời sống văn hóa tốt", được Ủy ban nhân dân Quận Bình Thạnh - Thành phố Hồ Chí Minh cấp giấy chứng nhận. Sinh viên nhà trường thực hiện tốt việc không có ma túy, không hút thuốc lá và các tệ nạn xã hội khác. Môi trường học tập và thi cử nghiêm túc. Các chế độ chính sách cho sinh viên luôn được cập nhật và thực hiện chu đáo. Hàng năm, thực hiện chương trình cho vay vốn cho 300 - 400 sinh viên đủ tiêu chuẩn với số dư thường xuyên đạt 600 - 700 triệu đồng. Hoạt động khen thưởng sinh viên - học sinh có kết quả học tập khá giỏi và đạt thành tích trong các phong trào được chú trọng; chính sách tặng học bổng cho sinh viên - học sinh nghèo vượt khó...hàng năm lên đến trên 1 tỷ đồng...;. Hội bảo trợ sinh viên, Ban hỗ trợ sinh viên và hợp tác doanh nghiệp nhà trường hỗ trợ cho sinh viên rất có hiệu quả.

Cơ sở vật chất của nhà trường luôn được quan tâm củng cố và phát triển nhanh. Cơ sở chính của trường tọa lạc tại Khu đô thị mới Nam thành phố; Đường Nguyễn Hữu Thọ, Phường Tân Phong, Quận 7, Thành phố Hồ Chí Minh đang từng ngày thành một campus hiện đại, quy mô trên 20.000 sinh viên-học sinh, đáp ứng được yêu cầu mới về điều kiện cơ sở vật chất cho sự phát triển trong tương lai. Hiện nay, trường đang hoàn thành xây dựng giai đoạn 2. Từ đầu năm học 2009 - 2010, sinh viên đại học, cao đẳng năm thứ nhất và năm thứ 2 đã chính thức học tập tại đây.

Cơ sở đào tạo của trường tại Thành phố Nha Trang đã được Uỷ ban Nhân dân Tỉnh Khánh Hòa giao đất và đang tiến hành xây dựng. Được sự hỗ trợ và giúp đỡ của Uỷ ban Nhân dân Tỉnh Lâm Đồng, một cơ sở với diện tích lên tới 52 ha tại Thị xã Bảo Lộc đang được xúc tiến các thủ tục đền bù, giải tỏa, chuẩn bị tiến hành giao đất để triển khai các bước xây dựng cơ sở thứ 4 của trường.

Sứ mạng, triết lý và nguyên tắc ứng xử xã hội của Trường đại học Tôn Đức Thắng là kim chỉ nam cho các chiến lược và kế hoạch phát triển từng giai đoạn mà trường xây dựng.